Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 từ 1/7/2025 có những điểm mới gì?

Ngày đăng: 03/06/2025 05:06 PM

Điểm mới của Luật BHXH từ 1/7/2025

a) Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng

Căn cứ theo quy định tại Điều 21 của Luật BHXH 2024 đã giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội xuống còn 75 tuổi (đối với tất cả công dân) và 70 tuổi (đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo), mở rộng đối tượng thụ hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thêm khoảng 800 nghìn người cao tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội và bảo hiểm y tế và bảo đảm an sinh xã hội tốt hơn cho người cao tuổi.

b) Bổ sung quy định nhằm gia tăng sự liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản

Từ nay, theo quy định của Điều 23 Luật BHXH 2024 thì người lao động đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH và chưa đủ 75 tuổi sẽ được hưởng trợ cấp hằng tháng từ số tiền đóng BHXH của mình và được Nhà nước hỗ trợ đóng BHYT trong suốt thời gian hưởng trợ cấp, tạo điều kiện an sinh tốt hơn cho người lao động.

Quy định này giúp gia tăng thêm đối tượng hưởng trợ cấp hằng tháng mà NSNN không phát sinh tăng nhiều (NSNN chỉ hỗ trợ BHYT còn trợ cấp hằng tháng do quỹ BHXH đảm bảo), đồng thời quỹ BHXH cơ bản cũng không bị ảnh hưởng do trợ cấp hằng tháng được thực hiện trên nguyên tắc đóng-hưởng, được tính toán từ tiền dóng của người lao động và người sử dụng lao động vào quỹ BHXH. Theo tính toán, người lao dộng có thòi gian đóng BHXH là 5 năm với mức tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc bình quân như hiện nay, nêu người lao động không hưởng BHXH một lần mà lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng thì có thể được hưởng với mức thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội ngay từ khi đủ tuổi nghỉ hưu thay vì phải chờ đến 75 tuổi.

c) Mở rộng đối tượng được tham gia

Theo khoản 1 Điều 2 của Luật BHXH 2024 đã mở rộng đối tượng tham gia và thụ hưởng các chế độ của BHXH bằng cách mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc BHXH như:

Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ;
Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố;
Người lao động làm việc không trọn vẹn thời gian;
Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.

Việc bổ sung các đối tượng trên đảm bảo phù hợp với những quy định mới của Bộ luật Lao động, gia tăng quyền lợi khi các nhóm đối tượng này tham gia BHXH bắt buộc; thể hiện định hướng từng bước mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đảm bảo tính khả thi trong tổ chức thực hiện.

d) Bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã

Luật BHXH 2024 đã bổ sung về quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thay vì chỉ hưởng hai chế độ là hưu trí và tự tuất như Luật hiện hành.

e) Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện

Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng ưu đãi 2 triệu đồng cho mỗi con mới sinh từ ngân sách nhà nước, mà không cần đóng thêm bất kỳ khoản phí nào khác so với quy định hiện hành. Quy định này góp phần tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện, thu hút người dân (đặc biệt là nhóm lao động trẻ tuổi) tham gia BHXH tự nguyện.

f) đóng BHXH tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu

Để gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH thì Luật BHXH 2024 đã thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.

Những trường hợp này trước đây không đủ điều kiện hưởng lương hưu họ nhận BHXH một lần (nếu không lựa chọn tự nguyện đóng một lần cho thời gian còn thiếu), nay sẽ có cơ hội dược hưởng lương hưu hằng tháng. Như vậy, cho dù mức lương hưu có thể khiêm tốn hơn những người có thời gian đóng dài nhưng với mức lương hưu hằng tháng ổn định, định kỳ được Nhà nước điều chỉnh và trong thời gian hưởng lương hưu sẽ được quỹ BHXII đóng BHYT thì sẽ góp phần đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già của người lao động.

g) Khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần

Nhằm để nâng cao quyền lợi, tăng tính hấp dẫn và khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần thì Luật BHXH đã sửa đổi, bổ sung như sau đối các trường hợp đã chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì hưởng BHXH một lần thông qua các tiêu chí sau:

Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH;
Ra nước ngoài để định cư;
Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;
Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;
Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày 1/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

Như vậy, đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025 trở đi thì sẽ giải quyết BHXH một lần trong các tiêu chí nêu trên.

Người lao động không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: (i) khi tiếp tục tham gia được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn; (ii) được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn; (iii) trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ BHXH đóng BHYT; (iv) được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; (v) trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT.

h) Bảo đảm quyền tham gia và thụ hưởng BHXH với lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam.

Luật BHXH 2024 đã mở rộng phạm vi bảo hiểm cho người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài và người nước ngoài làm việc tại Việt Nam, bằng cách thừa nhận thời gian đóng BHXH ở cả hai nước để xét hưởng các chế độ bảo hiểm, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia.

Thứ chín, bổ sung quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung

Luật BHXH 2024 bổ sung một chương quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về đối tượng, nguyên tắc, Quỹ Bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước đối với bảo hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và người lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.

i) Quy định về “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở”

Tại Điều 7 Luật BHXH 2024 có quy định về mức tham chiếu như sau:

Mức tham chiếu là mức tiền do Chính phủ quyết định dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ bảo hiểm xã hội quy định trong Luật này.
Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội.
Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

k) Quy định rõ về quản lý thu, đóng BHXH

Tăng cường tính tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động bằng việc dành riêng 1 chương để quy định về quản lý thu, đóng BHXH; làm rõ nội hàm và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH.

l) Quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH

Luật BHXH 2024 tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia và thụ hưởng quyền lợi BHXH thông qua việc bổ sung quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH; điều chỉnh, cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện BHXH.

Kết luận

Luật BHXH 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 đã có 12 nội dung trọng tâm được thay đổi So với Luật BHXH 2014 nhằm hướng tới các mục tiêu lớn như: mở rộng đối tượng tham gia; gia tăng quyền, lợi ích trong thụ hưởng chính sách để thu hút người lao động tham gia BHXH, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài đối với người dân; sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn triển khai thực hiện Luật BHXH 2014; tăng cường chế tài xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH… để phù hợp với sự phát triển của đời sống xã hội và nhằm đảm bảo những chính sách phúc lợi hiệu quả nhất với người dân.

Trải qua các lần sửa đổi thì Luật Bảo hiểm xã hội ngày càng hoàn thiện và hướng đến mục tiêu vì lợi ích cộng đồng, xây dựng một hệ thống an sinh xã hội hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu của người dân, đồng thời thu hút nhiều người lao động tham gia hơn.