Hàng tồn kho không có hoá đơn có phải kê khai khi Hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thuế?

Tại Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Bộ Chính trị yêu cầu tập trung quán triệt, thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nội dung. Đặc biệt ở nhiệm vụ hỗ trợ thực chất, hiệu quả doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh, Bộ Chính trị yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026.

Thực hiện chủ trương đó, Nghị quyết 198/2025/QH15 đã được Quốc hội ban hành ngày 17/05/2025, theo đó Điều 10 Nghị quyết 198/2025/QH15 quy định về hỗ trợ thuế, phí, lệ phí, trong đó có nội dung bỏ thuế khoán như sau: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 01 tháng 01 năm 2026. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.

Sau khi chuyển từ phương pháp thuế khoán sang phương pháp kê khai, hộ kinh doanh cần xử lý hàng tồn kho không có hóa đơn.

Các bước xử lý hàng tồn kho không có hoá đơn

Bước 1: Rà soát hàng tồn kho hiện có và lập giải trình nguồn gốc hàng hoá.

Trước tiên, hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp cần tiến hành rà soát toàn bộ hàng tồn kho, xác định rõ:

- Chủng loại hàng hóa.

- Thời điểm nhập kho.

- Số lượng hàng hoá.

- Giá trị ước tính.

- Nguồn gốc hàng mua.

Sau đó, lập văn bản giải trình về nguồn gốc hàng tồn. Văn bản này cần nêu rõ lý do vì sao không có hóa đơn hợp lệ và cam kết tính hợp pháp của hàng hóa quy định.

Bước 2: Lập bảng kê hàng tồn kho.

Bảng kê hàng tồn theo mẫu (01/TNDN - Thông tư 78/2021/TT-BTC). 

Bảng kê này cho phép ghi nhận chi phí mua hàng không có hóa đơn và là căn cứ để tính giá khi bán hàng trong giai đoạn sử dụng hóa đơn điện tử.

Bước 3: Kê khai và xuất hóa đơn điện tử khi bán hàng tồn.

Dù không có hóa đơn đầu vào, hộ kinh doanh vẫn bắt buộc phải xuất hóa đơn điện tử đầu ra khi bán hàng tồn kho, đồng thời kê khai thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp theo đúng quy định pháp luật.

Để đảm bảo chi phí được chấp nhận khi quyết toán thuế, việc có văn bản giải trình và bảng kê hợp lệ theo mẫu sẽ là căn cứ chứng minh chi phí đầu vào hợp lý, giúp hạn chế rủi ro truy thu thuế và bị xử phạt nếu cơ quan thuế kiểm tra.

Hộ kinh doanh có được bán hàng hóa khi thiếu hóa đơn đầu vào không?

Theo Điều 5, Điều 7 Thông tư 40/2021/TT-BTC thì hiện nay có 02 phương pháp tính thuế đối với hộ kinh doanh, cụ thể bao gồm:

- Phương pháp kê khai: Áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy mô lớn; và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chưa đáp ứng quy mô lớn nhưng lựa chọn nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. Trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực, ngành nghề có căn cứ xác định được doanh thu theo xác nhận của cơ quan chức năng thì không phải thực hiện chế độ kế toán.

- Phương pháp khoán: Áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thuộc trường hợp nộp thuế theo phương pháp kê khai và không thuộc trường hợp nộp thuế theo từng lần phát sinh.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán (Hộ khoán) không phải thực hiện chế độ kế toán. Hộ khoán sử dụng hóa đơn lẻ phải lưu trữ và xuất trình cho cơ quan thuế các hóa đơn, chứng từ, hợp đồng, hồ sơ chứng minh hàng hóa, dịch vụ hợp pháp khi đề nghị cấp, bán lẻ hóa đơn theo từng lần phát sinh.

Riêng trường hợp hộ khoán kinh doanh tại chợ biên giới, chợ cửa khẩu, chợ trong khu kinh tế cửa khẩu trên lãnh thổ Việt Nam phải thực hiện việc lưu trữ hóa đơn, chứng từ, hợp đồng, hồ sơ chứng minh hàng hóa hợp pháp và xuất trình khi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.

Như vậy, thì khi bán hàng hóa, hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai cần có hóa đơn đầu vào, chứng từ thanh toán hay các giấy tờ khác chứng minh nguồn gốc hàng hóa.

Nếu không chứng minh được tính hợp pháp của hàng hóa đầu vào thì có thể chịu những rủi ro pháp lý như: không được khấu trừ thuế, bị truy thu thuế, bị xử phạt do bán hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ,...

Còn với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán thì không bắt buộc phải có hóa đơn đầu vào. Tuy nhiên, hộ khoán sử dụng hóa đơn lẻ phải lưu trữ và xuất trình cho cơ quan thuế các hóa đơn, chứng từ, hợp đồng, hồ sơ chứng minh hàng hóa, dịch vụ hợp pháp khi đề nghị cấp, bán lẻ hóa đơn theo từng lần phát sinh.

Các trường hợp được lập bảng kê hàng hóa mua vào không có hóa đơn

Căn cứ khoản 2.4 Điều 6 Thông tư 78/2014/TT-BTC (được sửa đổi, bổ sung bởi Điều 4 Thông tư 96/2015/TT-BTC) quy định các trường hợp được phép lập bảng kê hàng hóa mua vào để tính vào chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp bao gồm:

- Mua hàng hóa là nông, lâm, thủy sản của người sản xuất, đánh bắt trực tiếp bán ra.

- Mua sản phẩm thủ công làm bằng đay, cói, tre, nứa, lá, song, mây, rơm, vỏ dừa, sọ dừa hoặc nguyên liệu tận dụng từ sản phẩm nông nghiệp của người sản xuất thủ công không kinh doanh trực tiếp bán ra.

- Mua đất, đá, cát, sỏi của hộ, cá nhân tự khai thác trực tiếp bán ra.

- Mua phế liệu của người trực tiếp thu nhặt.

- Mua tài sản, dịch vụ của hộ, cá nhân không kinh doanh trực tiếp bán ra.

- Mua hàng hóa, dịch vụ của cá nhân, hộ kinh doanh (không bao gồm các trường hợp nêu trên) có mức doanh thu dưới ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng (100 triệu đồng/năm).

Theo đó, bảng kê hàng hóa mua vào chỉ áp dụng với những trường hợp đặc thù người bán không xuất được hóa đơn. Do đó không phải cứ mua hàng hóa không có hoá đơn thì được phép lập bảng kê mua hàng hóa.